کتاب «تضاد دولت و ملت» نوشتهی «محمدعلی همایون کاتوزیان» است. در توضیحات پشت جلد کتاب آمده است: «برای بررسی گذشته و حال ایران رویکردی که به راستی توانایی تبیین و پیشبینی داشته باشد لازم به نظر میرسد. این رویکرد و بررسیهای مبتنی بر آن به ما کمک میکند تا تاریخ و سیاست ایران را بهتر بفهمیم و به حل بسیاری از مسائل پیچیده و بغرنج مانند علل دشمنی مستمر میان دولت و جامعه ایران دست یابیم. این کتاب مجموعه مقالاتی مستقل و، درعینحال، وابسته بههماند که در مجموع دلایل و شواهد مؤید نظریه حکومت خودکامه را بهدست میدهند و در آنها ریشهها و اعتبار علمی نظریه حکومت خودکامه و مطالعات موردی مرتبط با آن ارائه شده است. همچنین نظریه عمومی انقلابهای ایرانی، فره ایزدی و حق الهی پادشاهان، لیبرالیسم اروپایی و مفاهیم نو آزادی در ایران، و ... مورد بررسی قرار گرفته است.» این کتاب را نشر «نی» منتشر کرده است.